موضوع دسترسی های فرا پروتکلی هنوز جزو اصلی ترین محور چالشهای مذاکره کنندگان هسته ای است. روز گذشته اعلام شد که شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی نفر اول لیست بازجویی است.
شنبه شب در برنامه نگاه یک بود که علی شمخانی اعلام کرد: او نفر اول لیست بازجویی 23 نفره‌ای است که آمریکایی‌ها به جواد ظریف داده‌اند.
وزیر اسبق دفاع و فرمانده سابق نیروی دریایی ارتش و سپاه که هم‌اکنون رئیس مرکز مطالعات راهبردی نیروهای مسلح و نیز عضو شورای راهبردی وزارت امور خارجه است، نفر اول این لیست بازجویی است.
مهرداد بذرپاش نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی روز گذشته فاش کرد که علاوه بر شمخانی، فریدون عباسی و کامران دانشجو رییس سازمان انرژی اتمی و وزیر علوم دولت پیشین هم در این لیست 23 نفره حضور دارند.
عضو هیات رئیسه مجلس شنبه‌شب در جمع تعدادی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به مذاکرات هسته‌ای و سنگ‌اندازی طرف آمریکایی در روزهای پایانی مذاکرات گفت: هرچه به روزهای پایانی مهلت نهایی توافق جامع هسته‌ای نزدیک می‌شویم، زیاده‌خواهی طرف آمریکایی بیشتر و بیشتر می‌شود.
عضو هیات رئیسه مجلس با بیان اینکه تجربه نشان داده هرگاه در مقابل زیاده‌خواهی آمریکایی‌ها یک قدم عقب بنشینیم، خواسته‌های غیرقانونی آنها نیز بیشتر خواهد شد، گفت: آمریکایی‌ها بعد از طرح بازرسی از مراکز غیرهسته‌ای و نظامی کشورمان و بازجویی از دانشمندان هسته‌ای، لیستی از فرماندهان نظامی کشور را برای بازجویی ارائه کرده‌اند.
بذرپاش در ادامه در کنار دریابان شمخانی، به 2 نام دیگر نیز اشاره کرد. او گفت: نام دکتر فریدون عباسی و برخی مسؤولان دولت سابق همچون کامران دانشجو هم در لیست 23 نفره آمریکایی‌ها برای بازجویی قرار دارد. از دبیر شورایعالی امنیت ملی و فرماندهان نظامی کشورمان قصد بازجویی دارند؛ کدام عقل سلیم در کجای دنیا این نسخه را تجویز می‌کند! گفته بودیم موضوع هسته‌ای بهانه‌ای برای ورود به حوزه دفاعی و نظامی کشور است. وی افزود: قطعا غیرت رئیس‌جمهور و آقای ظریف بازجویی از فرماندهان نظامی کشورمان را قبول نخواهد کرد.
در واکنش به این زیاد خواهی ها البته مسئولان ایرانی ساکت نبوده اند. علی اکبر ولایتی رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه ملت ایران اجازه به خلع سلاح دفاعی نمی دهد گفت : ما برای امکانات دفاعی خود از آمریکایی ها اجازه نمی گیریم و هر آنچه صلاح بدانیم در دفاع از خود عمل می کنیم . ما اجازه بازرسی از مراکز نظامی را نمی دهیم چون حفظ قدرت بازدارندگی ایران با امکانات دفاعی کافی برای ما حیاتی است و یکی از مضراتی که ممکن است متوجه ما شود در این بازرسی هاست .
وی گفت : آنچه مسلم است ما می خواهیم انرژی صلح آمیز هسته ای داشته باشیم و با مجامع بین الملل تعامل برقرار کنیم اما اینگونه نیست که از منافع حیاتی خود برای خوشنودی آمریکایی ها بگذریم .ما چرا باید مراکز نظامی خود را در معرض بازدید بازرسان آژانس قرار دهیم زیرا بی تردید، عده ای از آنها عوامل سیا هستند .
شمخانی همچنین درباره مسئله بازرسی ها گفته است: متاسفانه کار آمریکایی‌ها که در مذاکره یک چیز می‌گویند و بیرون از آن حرف دیگری می‌زنند به یک مدل رفتاری تبدیل شده است. آنها در سال 91 از سوی یک کشور ثالث اعلام کردند برنامه غنی‌سازی ایران را به رسمیت می‌شناسند و این در انتهای کار دولت قبل بود و اصولا پذیرش این مساله شرط مذاکره و حل و فصل مساله هسته‌ای بود و حالا در مسیر مذاکرات خیلی چیزها نسبت به سال‌های گذشته تغییر کرده است.
دبیر شورایعالی امنیت ملی درباره موضوع بازرسی‌ها با بیان اینکه مذاکره‌کنندگان ایران اعلام کردند این موضوع به علاوه مصاحبه با دانشمندان ایرانی در دستور کار مذاکره نیست، گفت: همان طور که مقام معظم رهبری اعلام کردند ما زیر بار چنین مساله‌ای نمی‌رویم. اصرار آنها برای بازرسی بی‌فایده است چرا که هر نوع بازرسی براساس ان‌پی‌تی و پروتکل الحاقی حد و حدود قانونی دارد. آنها با ادعاهای واهی با همین بهانه فعالیت‌های نظامی در برنامه هسته‌ای ایران، ما را تحریم کردند اما امروز مشخص شده تمام آن اسناد جعلی است. حالا چه شده که به دنبال بازرسی هستند؟ ایران به طور شفاف اعلام کرده این اسناد جعلی است.
پس از دور اخیر مذاکرات، اولین بار این عراقچی بود که پیرامون بازررسی آژانس پس از توافق تیرماه گفت: زمانی که اجرای پروتکل الحاقی را قبول کنیم یک سری دسترسی های مدیریت شده به مراکزی که غیر از مراکز هسته ای باشد، طبق شرایط خاصی می تواند برای آژانس ایجاد شوداما دسترسی مدیریت شده کاملا به آنچه ما در ذهنمان از بازدید از یک مرکز داریم متفاوت است.
بعد از این اظهار نظرها واکنش های جدی از سوی مقامات بلندپایه کشور پیرامون عدم مجوز برای بازجویی از دانشمندان هسته ای صورت گرفت.
نمایندگان مجلس طرح تصویب توافقنامه را جدی تر دنبال کردند و کمیته‌ای برای تدوین طرح جامع مورد نظر مجلس در الزام دولت به حفظ حقوق و دستاوردهای هسته‌ای ملت ایران تشکیل شد.
گفتنی است این نگرانی زمانی جدی تر شد که رضا نجفی سفیر و نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ابراز نگرانی از جاسوسی‌های بازرسان آژانس در ایران گفته است: ما نگران هستیم به خصوص با توافقاتی که قرار است انجام شود آژانس اطلاعات و دسترسی‌های بیشتری خواهد داشت و این نگرانی هست که این اطلاعات از داخل آژانس به بیرون درز کند و امیدواریم جلوی این کار گرفته شود.
